Xəlil Rza Ulutürk

(1932-1994)

"Türk milləti mükafatı laureatı”, əməkdar incəsənət xadimi, Azərbaycan Respublikasının Xalq şairi Xəlil Rza Ulutürk hələ uşaq yaşlarından şifahi xalq ədəbiyyatını, klassik və müasir yazıçıların əsərlərini mütaliə etməsi, istər-istəməz onda yazıb-yaratmağa güclü həvəs oyatmışdı. Onun ilk mətbu şeiri "Kitab” 1948-ci ildə "Azərbaycan pioneri” qəzetində dərc olunmuşdur. Azərbaycan ədəbiyyatında "Məndən başlanır vətənim”, "Yeni zirvələr”, Qəhrəman Təbrizim”, "Hara gedir bu dünya”, "Türkün dünyası”, "Lefortovo zindanında”, "Mənim dilim” və s. yüzlərlə əsərlər bəxş edən Xəlil Rza Ulutürk Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinin jurnalistika şöbəsinə daxil olandan sonra Bakı ədəbi mühiti onun yaradıcılıq imkanlarına geniş yol açdı: universitetdə ədəbiyyatşünas-alim Cəfər Xəndanın, sonralar şair Bəxtiyar Vahabzadənin rəhbərlik etdiyi ədəbi dərnəkdə, istərsə də Azərbaycan Yazıçılar Birliyində xalq yazıçısı Mirzə İbrahimovun başçılığı ilə keçirilən "Gənclər günü” məşğələlərində fəal iştirak etməsi Xəlil Rzanın şair kimi püxtələşməsinə ciddi təsir göstərdi. Onun ilk şeirlər toplusu – "Bahar gəlir” kitabı 1957-ci ildə nəşr olunur. Çox keçmir ki, özünün dəyərli əsərləri ilə xalqın qəlbinə yol tapır. 80-ci illərin axırlarında xalq azadlıq hərəkatı genişləndiyi zaman Xəlil Rzanın gur səsi Azərbaycanın bütün regionlarında eşidilirdi. O, bütün varlığı ilə xalq hərəkatına qoşulmuşdu, hər yerdə rus şovinist siyasətini, Dağlıq Qarabağ torpağına təcavüz edən erməni daşnaklarını odlu-alovlu çıxışları ilə ifşa edirdi. Milli azadlıq hərəkatının önündə getdiyinə görə həbs olunmuşdur. Zindan da onu susdura bilmədi. Azadlıq haqda fikirlərini bədii əsərlərə köçürtdü. Vətənimizin azadlığı, müstəqilliyi haqda onlarla əsər yazdı. Azərbaycan xalqının milli mübarizəsində xüsusi xidmətlərinə görə xalq şairi Xəlil Rza Ulutürk (ölümündən sonra) "İstiqlal” ordeni ilə təltif edildi.

Oğlum Təbrizə

Qoy sənə doğulan günəş deyim ki,

Nurunla açılan al səhərəm mən.

Yeddi il yol gələn ay mənim ilkim,

Gəldiyin yollara gül düzərəm mən.

 

Bir evin qeyb olmuş səadətini,

Min evə qaytaran balamsan mənim.

 

Ən böyük sevincsən, ən müqəddəs qəm,

Məni od içinə atan Təbrizim.

Üzünə baxanda balam deyirəm,

Adını çəkəndə atam Təbrizim!

 

Anan süd veribdir, fəqət mən sənə

Köksümdə közərən odu vermişəm.

Seçib milyon – milyon adlar içindən,

Dünyanın ən gözəl adı vermişəm.

 

Ey bala Təbrizim, gün o gün olsun

Ana Təbrizimə mən azad deyim.

Ustad Şəhriyarla görüşün olsun,

Təbrizi – Təbrizə qol-qanad deyim.

 

Arzular könlümdə çeşmə-çeşmədir,

Arzular qoynunda boy atmış könül.

Səni arzum üçün, amalım üçün,

Səni könül üçün yaratmış könül.

 

Atanın ömrünə oğul yaraşıq,

Qoy bir nəfəs alım daha dərindən.

Mən öz Təbrizimlə bu gün yanaşı,

Keçirəm Bakının küçələrindən.

 

Bu gün yağış yağır... Qorxma yağışdan,

Tufanda, şimşəkdə bərkisin canın.

Sən mənim balamsan, mən sənin atan,

Biz bir cüt oğluyuq Azərbaycanın.